For-Burcht-Kasteel Nijenbeek

---

Nijenbeekseweg
Voorst Gem Voorst 

---

Fort-Burcht-Slot-Kasteel Nijenbeek

---

Het hoofdgebouw van kasteel Nijenbeek is een indrukwekkende woontoren: deze is ruim 20 meter hoog, met een grondvlak van 13 bij 11,5 meter. De muren, zo'n 2 meter dik, zijn geheel van baksteen opgetrokken (formaat 29 x 14,5 x 8 cm, in de oostgevel ook 33 x 16 x 8cm),in een staand metselverband dat bij gedeelten zeer onregelmatig is uitgevoerd. In de woontoren zijn er tegenwoordig boven de kelder (met een bakstenen tongewelf) twee verdiepingen: op de 1e verdieping “Steenbergen's kamer”en op de tweede verdieping de “ridderzaal”. Bij nadere beschouwing van het metselwerk van de buitenmuren, vensters en allerlei details blijkt dat het kasteel een gecompliceerde bouwgeschiedenis heeft, die valt onder te verdelen in 5 perioden. Elke periode geeft een ingrijpende verandering van het kasteel weer. In eerste aanleg is het kasteel lager geweest dan tegenwoordig en bestond uit een woontoren zonder aanbouwen.De toren had een gekanteelde borstwering rondom het dak. De bouwnaad van deze kantelen is nog duidelijk te zien op zo'n 2,50 meter onder de huidige borstwering. De opening was een halve meter breed, de 1,50 meter brede kanteel had geen kijkspleten. Deze woontoren werd vermoedelijk al snel met bakstenen van hetzelfde formaat en in eenzelfde metselverband tot het huidige niveau verhoogd. Het is niet onwaarschijnlijk dat het hoge dak en de uitgekraagde borstwering, die in 1744 door Jan de Beyer zijn afgebeeld, nog de originele constructies waren. Het hoge, met leien bedekte schilddak werd in de 19de eeuw door een puntdak vervangen. Van de vensters die er in deze perioden waren is weinig meer te zien. Op de doorsnedentekeningen van 1884 echter zien we de sporen ervan als contourlijnen getekend: op de 1e verdieping in de westgevel naast de schouw en op de tweede verdieping hoog tegen het plafond zaten gelijkvormige rechthoekige vensters, in de zuidengevel zat op de tweede verdieping op dezelfde hoogte tegen het plafond een smal hoog venster, de tegenhanger op de 1e verdieping is alleen als onregelmatigheid van de boog van de vensternis herkenbaar. In de noordgevel is aan de buitenzijde op de tweede verdieping nog de onderkant van zo'n venster in het metselwerk terug te vinden. Uit de posities van deze vensters is duidelijk af te leiden dat de vloerniveaus destijds anders moeten zijn geweest. Ik schat dat de oorspronkelijke vloeren alle ca. 4 meter lager zaten. De verhoging betekende derhalve de toevoeging van een derde verdieping aan de toren. In periode III zijn de vloeren naar de huidige niveaus verzet en werden er nieuwe vensters aangebracht (hiervan is alleen het venster op de 2e verdieping in de zuidgevel bewaard). Of de tongewelven van de kelders al in de periode zijn gemaakt (baksteen formaten),kon ik niet nagaan. Bij deze verbouwing is de 3e verdieping hoog in de kap komen te zitten – hij was nu nog maar pover verlicht door vier kleine raampjes die vlak boven de vloer in de buitenmuur zaten(in de noordgevel zit er nog een stukje van zo'n venster. Ze zijn later vergoot nu alle dichtgemetseld). In aansluiting op de nieuwe vloerniveaus zijn de muurkamers en aanbouwen van de west- en zuidgevel gemaakt (nog met bakstenen van 29 x 14,1/2 x 8 cm, zonder vast metselverband ) De aanbouw links aan de westgevel bevat de zgn. “cel van Reinald”,een kamertje van ca 2 bij 3 meter dat geheel in e muurdikte is uitgebroken. De “cel”is een paar decimeter uitgebouwd op een drietal steunberen. Aan de linkerkant is er later een gemak aan toegevoegd (met soortgelijke stenen maar nu in halfsteensverband).De lijst onderlangs de cel is daarbij doorgetrokken van een nieuwe hoeksteen voorzien(de oude tufstenen hoeksteen zit er nog). Later is het gemak dichtgemaakt door de linkersteunbeer te verbreden. Rechts naast deze aanbouw is in de muur een tweede kamertje uitgebroken (met eenzelfde venster als de cel). Aan de zuidgevel van de woontoren zit links een aanbouw met op de eerste en op de tweede verdieping een gemak. Op de eerste verdieping zit rechts ernaast een muurkamer met een klein venstertje. Of deze muurkamers en aanbouw al direct zijn gemaakt of pas jaren na de aanleg van de nieuwe vloeren valt niet uit te maken. Wel valt op dat men nog steeds met dezelfde soort bakstenen werkt als in periode I. Ergens in een van deze perioden is de traptoren aan de noordoostkant van de woontoren aangebouwd (baksteen 29 x 141/2 x 8 cm en aan de oostkant 33 x 16 x 8 cm). De traptoren is aan de noordzijde vanaf de eerste verdieping versmald, waarbij een dunne schuine muur is aangebracht in de hoek van de traptoren en de noordgevel van de woontoren. Deze versmalling lijkt mij niet origineel. Ik denk dat deze versmalling het resultaat kan zijn geweest van de aanpassing van de trap en de doorgangen tot de woontoren aan de nieuwe vloerhoogtes van periode III. De traptoren heeft een bouwnaad met de woontoren, zodat men kan aannemen dat hij in eerste aanleg niet gepland was. Hij is derhalve vermoedelijk in aansluiting op periode II gebouwd. Het voorpleintje aan de noordkant van de traptoren is oorspronkelijk ommuurd geweest. Aan de westkant van het plein zit nog een zwaar fundament van de schildmuur, dat in verband is gemetseld met de traptoren (baksteen van 29 x 141/2 x 8 cm). Hij is bijzonder dik, te oordelen naar een parallel niveauverschil in het plein: ca 1,80 meter. Een muur van een dergelijke dikte zal wel tot een flinke hoogte opgetrokken zijn geweest! Het noordelijk einde van deze muur wordt gevormd door een nu nog 2 meter boven het plein overeind staand muurblok van gelijke dikte (Hij vormt de linkerhelft van de tegenwoordige poort). Aan dit muurblok heeft de noordelijke schildmuur aangesloten, getuige een 1,80 meter brede beschadiging aan deze kant. Naar de ligging van de oostelijke muur kunnen we slechts gissen: aan deze kant is door de rivier grond afgekalfd en is er een steile helling ontstaan. Op het plein stond oorspronkelijk vlakbij de poort een waterput ( deze was in 1900 al verdwenen). Aan de westelijke pleinmuur is met een hoek van 115 graden een zwaar poortfundament verbonden, gemetseld met bakstenen van 30 x 15 x 8 cm ( dit steenformaat komt verder in het kasteel niet voor). Het stuk muur steekt ca 2,50 meter westwaarts uit, de breedte is vanwege het dammetje naar de huidige poort niet te bepalen, hij is tot ca 2 meter boven plein bewaard (Hij vormt de rechterhelft van de tegenwoordige poort). Vermoedelijk is dit poortfundament, gezien het steenformaat, een van de laatste toevoegingen voor periode IV.

Plaats uw reactie in het Reaktie/Gastenboek van Beekbergen Toen en Nu

Plaats s.v.p. geen reakties bij de foto's, deze worden niet gelezen!
 

Terug naar Homepage Beekbergen Toen en Nu

•	Voeg zelf reactie toe! Klik hier!

Beoordeel zelf de foto:	Bezoekers beoordeelden: (0)