Boekenberg heeft een hele geschiedenis achter de rug

• Jan Willem Smets, een rijke bankier die handel dreef met Japan en China, was eigenaar van het gebied en bouwde er o.a. de Chinese toren en andere parkfantasieën.

• De Unitaswoningen werden ontworpen door Edward Van Steenbergen, de architect die ook het Atheneum en het huidige districtshuis ontwierp. De huizen werden gebouwd vanaf 1924 door het huurderscoöperatief Unitas-tuinwijk waarvan de bediende Adelbert Kennis de voornaamste stichter was. De Unitaswoningen zijn gebouwd volgens Engelse cottagestijl. Het is een tuinwijk naar het voorbeeld van de Engelse villawijken en bestaat uit 202 gebouwen.

• De St. Jozefkerk is van een andere Deurnse architect (H.J.Huygh) en staat op de Boekenberglei. Rondom staan verschillende door hem ontworpen meesterwoningen waarvan vele art deco en modernistische kenmerken hebben. Het huis van Huygh staat er vlak naast dat van een even bekende collega Flor Van Reeth. De zone is een staalboek van zijn kunnen als architect-kunstenaar in de woningbouw van die periode.

• Renaat Braem geldt als één van de belangrijkste naoorlogse architecten in België. Zijn eigen woning (Menegemlei) met atelier uit 1958 werd zorgvuldig gerestaureerd en staat symbool voor de modernistische architectuur uit de jaren 1950. Braem liep in de jaren dertig stage bij Le Corbusier.

• Het Natuurhistorisch Museum Boekenberg is sinds 1963 ondergebracht in het 18de-eeuwse grottencomplex

van het Boekenbergpark.

• De ecologische zwemvijver is ook bekend vanwege de Deurnese IJsberen die er jaarlijks hun winterduik nemen en telkens veel volk trekken.

• Kasteel Boekenberg werd ontworpen door van Baurscheit de Jongere in 1755. Het kasteel in het Boekenbergpark werd na vele erfenissen en eigendomwissels omgedoopt tot jongerenhome.

Met dank aan Volkskundemuseum Turninum en www.unitastuinwijk.be

In 1798 werd het kasteel met park aangekocht door J.W. Smets, die zaken deed met China en Japan. Ten oosten van de bestaande tuinen legde hij een romantisch park aan met een serpentinevijver, kunstmatige heuvels, een complex met onderaardse grot, een rotsbrug en een torenruïne, beeldengroepen... Vermoedelijk tussen 1800 en 1802 liet hij ook de vijfledige Chinese pagode bouwen, die een scharnierfunctie vervulde tussen de oude geometrische tuinen en de nieuwe romantische. In 1859 werden de geometrische tuinen uit de eerste fase naar een ontwerp van E. Keilig in landschapsstijl getransformeerd, waarbij onder meer de vijvers en de slotgracht met elkaar werden verbonden, een mooie gietijzeren brug gebouwd en tal van exotische gewassen aangeplant.

De 26 meter hoge toren was voorzien van een reservoir  ter bevoorrading van verschillende fonteinen. Een eeuw later start het verval en blijft alleen de benedenbouw bewaard.

Wijlen Herman Peeters , oud voorzitter van de Speleologische Stichting Deurne , nu Natuurhistorisch Museum Deurne –gevestigd in de Grotten en zijn medeverantwoordelijken ,de gebroeders Lachapelle deelden indertijd mee dat er een waterbak aanwezig was boven in de Jagerstoren (de ruïne zoals gezegd) die enkel de fonteintjes bediende in het grottencomplex . Volgens een studente die een thesis schreef over “Chinese Tuinpaviljoenen “ vermeldde wijlen Jos Proost –Heemkundige – in een artikel het bestaan van een reservoir op de bovenste verdiepingen van de Chinese toren voor de “waterval” in de vijver en de fonteinen in de vijver in de buurt van de Chinese toren .

Hieruit zou je kunnen afleiden dat er eigenlijk meerdere vergaarbakken waren in dit park want de Chinese toren en het grottencomplex lagen wel een eindje van elkaar .

Trouwens onze vriend J.W.Smets hield blijkbaar van water , want ook in het dek van de brug van het kasteel over de gracht zitten verrassingsfonteintjes die indertijd water sproeiden onder de wijde rokken van de rijke dames . Deze zijn nog gerestaureerd jaren geleden maar ondertussen terug verkommerd . Ik heb ze zelf zien werken bij de inhuldiging.